Wdrażanie cyfrowego nadawania programów radiofonicznych z różnych przyczyn postępuje powoli, ale nie wydaje się, aby głównym powodem było szczególnie nie sprzyjające otoczenie prawno-regulacyjne. Warunki radiodyfuzji cyfrowej zostały opracowane i dostosowane do realiów przy okazji wdrażania naziemnej telewizji cyfrowej. I nie był to proces łatwy.
1. Wdrażanie nowych technologii emisji programów a zastane środowisko regulacyjne
Realizacja postulatu generalności i abstrakcyjności przepisów prawa opiera się na przyjęciu założenia, że regulują one w sposób uniwersalny określone stosunki społeczne bez konieczności ciągłego nowelizowania np. w związku z pojawianiem się nowych technologii oraz rozwoju techniki. Istnieją jednak takie dziedziny gospodarki, w których postęp techniki wpływa w sposób istotny na dezaktualizację przepisów i konieczność nowelizacji aktów prawnych.
Taką dziedziną jest prawo autorskie. Nowe wynalazki i technologie utrwalania i rozpowszechniania utworów wręcz wymuszają częste nowelizacje zawierające kolejne rozwiązania chroniące uprawnienia autorów a zarazem regulujące możliwość legalnego korzystania z ich twórczego dorobku. W przypadku mediów i telekomunikacji, również szybki rozwój techniki wymusza konieczność szybkiej nowelizacji aktów prawa regulujących te dziedziny. Czasem jednak wystarczy odwołanie się do istniejących przepisów poprzez dokonanie interpretacji uwzględniającej zmiany i nowe potrzeby. W omawianym przypadku, swego rodzaju przełomem stało się wprowadzenie nowej techniki emisji programów – nadawania cyfrowego. W Polsce, nowa technologia została już wdrożona dla potrzeb nadawania programów telewizyjnych, natomiast emisja programów radiofonicznych w technice cyfrowej jest dopiero na początku swojej drogi.
Proces cyfryzacji telewizji naziemnej w Polsce (przynajmniej w odniesieniu do programów o zasięgu ogólnokrajowym) dobiegł już końca a odbiorcy mają dostęp do 24 programów telewizyjnych rozpowszechnianych free to air. Wdrożenie przebiegało w dużej mierze w drodze koncyliacyjnej. Bez licznych procesów przed sądami administracyjnymi i bez podważania decyzji regulatorów (Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz Prezesa UKE). Ten fakt oraz powszechne zadowolenie odbiorców z liczby dostępnych bezpłatnie programów telewizyjnych powoduje, że w zasadzie zapomniano już o problemach natury regulacyjnej, które towarzyszyły całemu procesowi. Problemy te wynikały z faktu nieprzystosowania regulacji do potrzeb zmieniającego się rynku. W celu zwiększenia bezpieczeństwa prawnego procesu zmiany systemu nadawania programów telewizji uchwalono więc specustawę – ustawę z dnia 30 czerwca 2011 r. o wdrożeniu naziemnej telewizji cyfrowej (Dz. U. 2011 Nr 153 poz. 903 z późn. zm.).
Nowe technologie radiodyfuzji oznaczają również możliwość rozwoju oferty programów radiowych, uważanych zwykle za media "tradycyjne" i konserwatywne w swej strukturze docierania do odbiorcy. Cyfryzacja radiofonii nie powoduje na razie w Polsce tak dużego zainteresowania, jakie wywołała cyfryzacja telewizji, z kilku zasadniczych powodów.
a) W żadnym kraju europejskim nie określono dotąd terminu zakończenia emisji analogowego sygnału radiofonicznego (tylko Norwegia próbowała określić ten termin na 2017 r., ale powoli się z tego wycofuje). W przypadku telewizji analogowej, datę taką określiło Porozumienie Regionalne w sprawie planowania naziemnej radiodyfuzji cyfrowej w Regionie 1 (w częściach Regionu 1 położonych na zachód od południka 170 E i na północ od równoleżnika 40 S z wyłączeniem terytorium Mongolii) oraz w Islamskiej Republice Iranu, w pasmach częstotliwości 174 – 230 MHz oraz 470 – 862 MHz. Potocznie nazywane jest Genewa 06, ponieważ zostało zawarte w trakcie sesji RRC (Regional Radiocommunication Conference) w Genewie w roku 2006. Zgodnie z art. 12 tego porozumienia, dotychczasowe emisje telewizyjne w systemie analogowym po dniu 17 czerwca 2015 r. nie będą już chronione.
b) Skoro więc rozwój radiofonii cyfrowej nie idzie w parze z zaprzestaniem emisji w systemie analogowym, nie dochodzi do uwolnienia częstotliwości radiowych używanych dla celów emisji analogowych. Tymczasem wymiernym skutkiem zakończenia emisji analogowych przez nadawców telewizyjnych było zwolnienie częstotliwości z zakresu 790 – 862 MHz (tzw. "pierwsza dywidenda cyfrowa"), które w całej Europie są zwykle przeznaczone na potrzeby sieci telekomunikacyjnych, a ich rozdysponowanie przynosi budżetom państw spore dochody.
c) Procesowi wprowadzania technologii nadawania cyfrowego w radiofonii, nie towarzyszy w Polsce ( jak w przypadku cyfryzacji telewizji) kampania informacyjna. Choć nie ma konieczności całkowitego zastąpienia systemu analogowego systemem cyfrowym, zainteresowanie nowymi technologiami w radiofonii stale się zwiększa. Nie bez znaczenia jest, iż – pomimo rozwoju mediów elektronicznych i szerokiego dostępu do treści dostępnych w sieci Internet, zarówno linearnych, jaki i treści na życzenie – chętnych na założenie rozgłośnie radiowej nadal nie brakuje. Do Urzędu Komunikacji Elektronicznej regularnie napływają pytania o wolne zasoby częstotliwości z zakresu 87,5 MHz – 108,5 MHz, użytkowane obecnie zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 2013 r. w sprawie Krajowej Tablicy Przeznaczeń Częstotliwości (Dz. U. 2014 poz. 161) na potrzeby emisji programów radiofonicznych. Bieżące analizy UKE wskazują, że coraz trudniej takie częstotliwości znaleźć. Aktualny wykaz jest przekazywany do organu koncesyjnego, czyli Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Z powyższego wykazu wynika, że uruchomienie radia jest obecnie możliwe w zasadzie wyłącznie w mniejszych miejscowościach, przy użyciu nadajników małej mocy. Próba tzw. dobrania częstotliwości w dogodnej lokalizacji np. w mieście wojewódzkim wiąże się co najmniej z bardzo restrykcyjnymi warunkami technicznymi, ograniczającymi drastycznie zasięg takiej stacji i w praktyce skazującymi inicjatywę na porażkę. W tej sytuacji jasne, że wzrosło zainteresowanie zakresem 174 – 230 MHz, który wspomniana Krajowa Tablica Przeznaczeń Częstotliwości również przeznaczyła dla celów radiodyfuzji.
