Druga, trzecia... dywidenda cyfrowa
Najbardziej "gorącym" i szeroko dyskutowanym projektem refarmingu i możliwości zmiany przeznaczenia danego pasma częstotliwości, jest obecnie kwestia zmiany przeznaczenia tzw. drugiej i trzeciej dywidendy cyfrowej, czyli zasobów częstotliwości z zakresu 470-790 MHz, użytkowanych w Europie dla celów emisji rozsiewczych programów telewizyjnych. Ścierają się w tej sprawie stanowiska i interesy nadawców telewizyjnych oraz operatorów sieci komórkowych. W Polsce Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, w ramach ogłoszonych konsultacji odnośnie tzw. raportu Pascala Lamy'ego dotyczącego przyszłości zagospodarowania tego zakresu, przekazało do UE stanowisko, w którym opowiadamy się za wydłużeniem terminu uwolnienia drugiej dywidendy cyfrowej (częstotliwości z zakresu 694-790 MHz) na potrzeby usług łączności elektronicznej przynajmniej do 2025 roku, czyli po wygaśnięciu w 2024 r. wszystkich koncesji i rezerwacji dla nadawców telewizyjnych wykorzystujących wskazany zakres częstotliwości.
Zatem refarming oznaczać może zmianę (częściową lub całkowitą) przeznaczenia danego zakresu częstotliwości. Nawiązując do terminologii rolniczej, niekoniecznie trzeba zaorać pole i zamiast ziemniaków posadzić kukurydzę na całej powierzchni. Można próbować np. zwiększyć ilość plonów z hektara albo polepszyć jakość płodów rolnych.
Tego rodzaju działania w środowisku gospodarki zasobami częstotliwości oznaczają pozostawienie przeznaczenia danego zakresu częstotliwości w dotychczasowych ramach, ale przy jednoczesnym umożliwieniu większej elastyczności (kłania się termin flexibility) wykorzystywania zasobów. Na przykład na zasadzie neutralności technologicznej. Przypomnieć należy, że pierwsze licencje (rezerwacje częstotliwości) dla potrzeb operatorów telefonii komórkowej, zarówno w Polsce jak i innych krajach europejskich, ściśle definiowały, jakie technologie mogą być wykorzystywane w ramach użytkowania danego pasma. Jednakże wraz z rozwojem technologii, pojawieniem się standardów z rodziny 3G, umożliwiających świadczenie nowoczesnych usług telekomunikacyjnych, postępowały prace nad umożliwieniem operatorom jak najbardziej elastycznego korzystania z przydzielonych częstotliwości. Aby dostosować otoczenie regulacyjne do rozwijającego się w szybkim tempie rynku i technologii, konieczne były zmiany w prawie. Zgodnie z kolejnymi decyzjami harmonizacyjnymi Komisji, pasma 900 MHz i 1800 MHz, przeznaczone pierwotnie dla systemów GSM, udostępniono również dla innych systemów. Początkowo z rodziny UMTS, a następnie również WiMAX i LTE (decyzja Komisji z dnia 18 kwietnia 2011 r. w sprawie harmonizacji pasm częstotliwości 900 MHz i 1800 MHz).
Jednocześnie, organy regulacyjne w krajach Unii podjęły proces zmiany dotychczas udzielanych licencji w pasmach 900 MHz i 1800 MHz, jak również, po wygaśnięciu dotychczas udzielonych, odnawiania licencji w tych pasmach, kierując się przesłanką zapewnienia jak najdalej idącej neutralności technologicznej.
Co pierwsze, a co drugie
Wysoce skomplikowanym przykładem refarmingu, pod względem zapewnienia spójnych warunków technicznych takiego przedsięwzięcia, jest próba umożliwienia wykorzystywania częstotliwości z danego zasobu dla potrzeb różnych służb radiokomunikacyjnych. Ma to znaczenie w sytuacji, kiedy na danym obszarze częstotliwości z danego zakresu są przydzielone konkretnemu podmiotami w celu ich wykorzystywania w danej służbie radiokomunikacyjnej, jednakże z uwagi na specyfikę emisji radiowych, nie wszystkie zasoby w danej lokalizacji są wykorzystywane Zjawisko to określane jest mianem "białych pasm" (white spaces). Zatem technicznie możliwe jest w danej lokalizacji wykorzystywanie przez inny podmiot w tym samym zakresie częstotliwości innych urządzeń. Oczywiście pod warunkiem, że ich praca nie będzie powodowała zakłóceń stacji wykorzystywanych przez podmiot, któremu omawiane częstotliwości pierwotnie przydzielono.
W odniesieniu do częstotliwości z zakresu 470-790 MHz koncepcja zagospodarowania "białych pasm" analizowana jest we wspomnianym powyżej raporcie Lamy'ego. Spór między nadawcami a operatorami telewizji komórkowej dotyczy między innymi kwestii, czy dopuszczenie do używania częstotliwości, przeznaczonych pierwotnie dla radiodyfuzji, na potrzeby dostępu szerokopasmowego w służbie radiokomunikacyjnej ruchomej, może zostać dokonane na zasadzie tzw. pierwszej ważności (primary service), czy też mają one zostać dozwolone na zasadzie drugiej ważności (secondary service). To drugie oznaczałoby, że urządzenia radiowe operatorów telefonii komórkowej nie podlegałby ochronie przed szkodliwymi zakłóceniami ze strony urządzeń radiowych operatorów prowadzących emisję programów telewizyjnych.
Jak widać na przedstawionych powyżej przykładach refarming zasobów częstotliwości może przejawiać się na różnych płaszczyznach: od całkowitej zmiany przeznaczenia częstotliwości do umożliwienia współkorzystania tych zasobów przez różne systemy w ograniczonym zakresie, lub też ułatwieniu świadczenia nowoczesnych usług telekomunikacyjnych na zasadzie neutralności technologicznej.
