W pierwszym naborze wniosków o dofinansowanie, zasady otwartego dostępu były ściśle określone – każdy operator powinien posiadać ofertę hurtową zgodną, praktycznie w 100 proc., z Wymaganiami dla sieci NGA – POPC z sierpnia 2015 r. Ceny hurtowe ustalane są na zasadzie retail minus. Wyjątkiem byli operatorzy hurtowi, którzy nie świadcząc usług detalicznych, mieli obowiązek wyznaczać ceny i warunki dostępu w oparciu o niedyskryminujące warunki. Dostęp hurtowy miał zostać zapewniony na okres 7 lat, licząc od dnia zakończenia projektu, a w przypadku kanalizacji kablowej, podbudowy słupowej, wież i masztów nieograniczone w czasie.
W kolejnych naborach wniosków o dofinansowanie zasady zostały ustalone w sposób bardziej elastyczny. Dokumentacja konkursowa zobowiązywała każdego operatora do przedstawienia oferty hurtowej do zatwierdzenia Prezesowi UKE. Analogicznie każda zmiana takiej oferty wymagała zatwierdzenia przez regulatora.
W celu ułatwienia przygotowywania ofert Prezes UKE dwukrotnie opublikował swoje rekomendacje w zakresie modelowych ofert, wskazując jednakże, że mają one charakter niewiążący. Rekomendacje te w różnym stopniu były uwzględniane przez beneficjentów – więksi operatorzy raczej stworzyli własne wzory, a mniejsi bazowali na wytycznych Prezesa UKE.
Duża zmiana zaszła w sposobie ustalania cen. Teraz ustalane są w oparciu o test zawężenia marży. W dużym uproszczeniu test zawężenia marży (ang. Margin Squeeze Test) jest jednym z narzędzi używanych przez regulatorów rynku telekomunikacyjnego do oceny, czy dominujący operator nie nadużywa swojej pozycji, nakładając niesprawiedliwie wysokie opłaty na swoich konkurentów za dostęp do infrastruktury sieciowej.
REKLAMA
Test zawężenia marży składa się co do zasady z dwóch części:
- testu kosztów: czy dominujący operator jest w stanie pokryć koszty własnych usług, biorąc pod uwagę ceny, które on sam ustala? Jeśli nie, to jest to oznaka potencjalnego nadużycia;
- testu marży: czy inni operatorzy, którzy płacą za dostęp do sieci dominującego operatora, są w stanie konkurować na rynku, biorąc pod uwagę ceny narzucane przez dominującego operatora? Jeśli nie, to jest to oznaka potencjalnego nadużycia.
Podstawowym założeniem jest to, że beneficjenci POPC nie powinni być w stanie narzucić swoim konkurentom takich warunków, które będą uniemożliwiać efektywną konkurencję.
Podobnie jak POPC, tak FERC i KPO opiera się na zasadach wynikających z sekcji 10 rozporządzenia GBER 2014/2020, tj. General Block Exemption Regulation (Ogólnego Rozporządzenia w sprawie zwolnień grupowych), które reguluje zasady przyznawania pomocy publicznej w Unii Europejskiej. Jak wynika z opublikowanego przez UKE 26 maja 2023 r. projektu rekomendacji, nie ma rewolucji w warunkach dostępu – jest ewolucja, wynikająca z zebrania doświadczeń z obecnej współpracy pomiędzy beneficjentami a operatorami korzystającymi.
Poniżej przedstawiono kluczowe propozycje zmian, w stosunku do zasad obowiązujących w POPC:
- wydłużono okres dostępu z siedmiu do dziesięciu lat wraz z nieograniczonym w czasie dostępem do infrastruktury pasywnej. Co ważne, definicja tej infrastruktury obejmuje także kable telekomunikacyjne;
- rozszerzono zakres infrastruktury, wskazując, że zasady dostępu obejmują również elementy infrastruktury telekomunikacyjnej połączone/przyłączone do sieci KPO/FERC bez względu na tytuł prawny oraz bez względu na źródło finansowania;
- zachowano preferencyjne traktowania operatorów hurtowych – operatorzy hurtowi będą nadal cieszyć się większą swobodą ustalania cen w stosunku do operatorów zintegrowanych, świadczących jednocześnie usługi hurtowe i detaliczne – przy czym wprowadzono nową definicję takiego operatora hurtowego, odnoszącą się także do umów na wyłączność;
- wprowadzono warunki dla automatycznej zmiany zawartych umów w przypadku zmiany oferty hurtowej przez operatora sieci dostępowej. Jest to również niewątpliwe „furtka” dla klauzul waloryzacyjnych;
- wprowadzono obowiązek publikowania i mierzenia wskaźników związanych z dostępem hurtowym, w tym w zakresie liczby zrealizowanych lub niezrealizowanych zamówień;
- uregulowano zasady dostępu do przyłączy telekomunikacyjnych;
- zmiana punktów odniesienia w przypadku cen – uprzednio ceny przede wszystkim opierały się na teście zawężenia marży (w przypadku operatorów zintegrowanych) – w nowej propozycji UKE proponuje analizę: (i) cen dostępu hurtowego oferowanych przez beneficjentów projektów dotyczących budowy sieci szerokopasmowych współfinansowanych ze środków publicznych, (ii) danych statystycznych dotyczących realizacji tych projektów posiadanych przez Prezesa UKE i Centrum Projektów Polska Cyfrowa oraz (iii) wybranych wskaźników makroekonomicznych i wyników finansowych przedsiębiorstw publikowanych przez GUS.
Niewątpliwie przed regulatorem rynku telekomunikacyjnego jest kilka wyzwań związanych z nowymi zasadami dostępu hurtowego, co płynie z doświadczeń obecnej perspektywy, a także obecnej rzeczywistości rynkowej.
