Zasada elastycznego zarządzania widmem radiowym wyartykułowana została już dziesięć lat temu, ale jej wdrażanie w życie postępuje stosunkowo powoli. O ile dawno już zapomnieliśmy o sztywnym przypisaniu częstotliwości do konkretnych systemów transmisyjnych, o tyle porządkowanie pasma stoi w miejscu. Nowe technologie zresztą osłabiają pilną potrzebę reshufflingu.
Wstęp
Rozwój gospodarki opartej na wiedzy i rozwój nowych technologii skutkuje wzrostem popytu na użytkowanie zasobów częstotliwości radiowych, choć dostępność tych zasobów jest w gruncie rzeczy stała. Ponieważ prawa fizyki są nieubłagane, aby sprostać zwiększającemu się popytowi, konieczne jest prowadzenie racjonalnej gospodarkę zasobami częstotliwości, tak aby zwiększać możliwości i korzyści wynikłe z wykorzystania dostępnych zasobów, zarówno przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą, jak i instytucje, które wykorzystują częstotliwości dla realizacji celów publicznych – takich jak obronność, bezpieczeństwo publiczne, czy badania naukowe.
Zauważalną karierę w opisie zarządzania zasobami częstotliwości zrobił termin "flexibility" , który tłumaczy się zwykle jako "giętkość", lub "elastyczność". Zwrot ten został przywołany w dokumentach RSPG (Radio Spectrum Policy Group). Grupa doradcza opublikowała w 2005 roku raport dotyczący WAPECS (Wireless Access Policy for Electronic Communication Services, Polityka bezprzewodowego dostępu dla usług komunikacji elektronicznej), którego podtytuł głosił: "A more flexible spectrum management approach" („Bardziej elastyczne podejście do zarządzania częstotliwościami”).
Należy zwrócić uwagę na dwa terminy opisujące działania umożliwiające elastyczne zarządzanie zasobami częstotliwości – spectrum refarming oraz spectrum reshuffling. Częściej używane w raportach i analizach jest to pierwsze określenie, natomiast oba terminy nie posiadają jednoznacznej definicji, co powoduje czasami wątpliwości co do ich desygnatu pojęciowego. Spróbujmy wskazać, jakie to działania mieszczą się w pojemnym zakresie tych dwóch pojęć.
Nowe zastosowania
Najbardziej emblematycznym przejawem refarmingu częstotliwości jest dokonanie zmiany przeznaczenia danego zakresu. W ostatnim czasie, taki proces został przeprowadzony przy uwalnianiu tak zwanej "pierwszej dywidendy cyfrowej", czyli zasobów częstotliwości przeznaczonych pierwotnie dla służby radiokomunikacyjnej radiodyfuzyjnej. Zakończenie emisji telewizji analogowej w państwach europejskich zostało ustalone na mocy Porozumienia Regionalne w sprawie planowania naziemnej radiodyfuzji cyfrowej w Regionie 1 (w częściach Regionu 1 położonych na zachód od południka 170 E i na północ od równoleżnika 40 S z wyłączeniem terytorium Mongolii) oraz w Islamskiej Republice Iranu, w pasmach częstotliwości 174-230 MHz oraz 470-862 MHz w trakcie sesji RRC (Regional Radiocommunication Conference) w Genewie w roku 2006, a skutkiem wprowadzenia emisji w technologii cyfrowej, częstotliwości z zakresu 790-862 MHz przestały służyć celom transmisji programów telewizyjnych. Na mocy decyzji Komisji Europejskiej z dnia 6 maja 2010 r. upoważniono państwa członkowskie do udostępnienia tego zakresu na potrzeby innych sieci, niż radiodyfuzyjne, ustalając jednocześnie nowe warunki techniczne i preferowany podział wskazanego pasma na sześć dupleksowych kanałów o szerokości 2x5 MHz. Wszystkie państwa członkowskie wprowadziły następnie przeznaczenie zakresu 790-862 MHz do wykorzystania na cele świadczenia usług szerokopasmowych.
Zmiana przeznaczenia danego zakresu nie musi prowadzić do całkowitego zaprzestania wykorzystywania na potrzeby wcześniej określonej służby radiokomunikacyjnej. Tak właśnie stało się z zakresem 1452-1492 MHz, który w niektórych krajach europejskich (np. w Polsce) rozważany był jako zasób przydatny dla potrzeb radiofonii cyfrowej. 8 maja 2015 r. Komisja Europejska przyjęła jednak decyzję harmonizującą ten zakres na potrzeby ziemskich systemów zapewniających usługi łączności elektronicznej w Unii Europejskiej, wskazując warunki techniczne dla używania na potrzeby dostępu szerokopasmowego, jako uzupełniające łączę w dół (SDL – Suplementary Downlink). Decyzja Komisji stanowi równocześnie, że państwa członkowskie są uprawnione do wykorzystywania i ochrony działających dotychczas w zakresie 1452-1479,5 MHz stacji w służbie radiodyfuzyjnej, a nawet do odnawiania udzielonych dla tej służby zezwoleń (rezerwacji częstotliwości) na kolejne okresy zgodnie z warunkami technicznymi porozumienia Maastricht 2002 (zmienionego w Konstancy w roku 2007), dotyczącego m.in. planowania sieci T-DAB.
