Jedną z ofiar przeprowadzonych konsultacji Krajowego Planu odbudowy są dotacje na budowę sieci światłowodowych w białych plamach, gdzie planowane wsparcie zmniejszono z 1,4 mld do 1,2 mld euro. Wprowadzono za to zapis o wyasygnowaniu 1,4 mld euro na pożyczki z KPO do operatorów budujących sieci 5G w obszarach defaworyzowanych.
Od 26 lutego do 2 kwietnia trwały konsultacje Krajowego Planu Odbudowy. 35 dni, 3 dni spotkań z udziałem ponad 10 tys. uczestników online, 5 wysłuchań, 5,5 tys. opinii nadesłanych przez formularz na stronie internetowej – tak Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej podsumowuje konsultacje publiczne projektu Krajowego Planu Odbudowy (KPO).
Niestety na dofinansowanie budowy sieci szerokopasmowych przewidywane wsparcie zmniejszyło się z planowych pierwotnie 1,4 mld euro do 1,2 mld euro. Według zapisów KPO projekty te powinny ruszyć już w IV kwartale tego roku i trwać do 2026 r. Wprowadzono natomiast fundusz pożyczkowy w wysokości 1,4 mld euro na projekty 5G.
KPO został bowiem m.in. i uzupełniony o pożyczki i obecnie składa się z dwóch uzupełniających się części – dotacyjnej i pożyczkowej.
W części granatowej KPO dotyczącej cyfryzacji po konsultacjach zaplanowano dodatkowo stworzenie sieci liderów rozwoju cyfrowego, którzy wesprą samorządy oraz wskazane przez nie placówki, a także instytucje najbardziej potrzebujące wsparcia i poszczególne grupy obywateli w zakresie podnoszenia kompetencji cyfrowych i doposażenia w sprzęt informatyczny. Lokalni liderzy zostaną przeszkoleni, tak aby stanowili wsparcie dla społeczności lokalnej, w szczególności osób wykluczonych cyfrowo.
W części dotacyjnej wzmocniono inwestycje w zakresie wykorzystania cyfrowych rozwiązań w edukacji. Dodano 700 mln euro obok dotychczasowych 550 mln euro w części grantowej.
W ramach inwestycji na rzecz zwiększenia dostępności do Internetu, w części pożyczkowej dodano nową inwestycję dot. rozwoju sieci komórkowej piątej generacji (5G). Na inwestycję zaplanowano 1 400 mln euro.
Dokument uzasadnia to tym, że niezbędne jest zapewnienie możliwości realizacji przez operatorów inwestycji w sieci 5G na obszarach defaworyzowanych równolegle do realizacji przez nich zobowiązań inwestycyjnych, którymi objęte będą co do zasady obszary o wyższej gęstości zaludnienia. Taki spójny proces inwestycyjny wymagać będzie jednoczesnego zaangażowania ogromnego kapitału, który może nie mieć pokrycia na komercyjnym rynku finansowym. Wśród obszarów wymagających interwencji wymieniane są m.in. sektor rolnictwa, ochrony zdrowia czy ochrony środowiska – w każdym z nich łączność w sieciach 5G niesie ze sobą rewolucję technologiczną w duchu inteligentnej interakcji osób i urządzeń.
Jednym z celów wymienianych w KPO jest też wprowadzenie ułatwień w prowadzeniu inwestycji w zakresie sieci szerokopasmowych, które zapewnią powszechny dostęp do szybkiego Internetu. Reforma będzie służyć zmniejszeniu kosztów związanych z inwestycjami szerokopasmowymi oraz zwiększeniu szybkości wdrażania takich sieci, m.in. poprzez usprawnienie procedur administracyjnych. Reforma jest ukierunkowana w szczególności na:
- likwidację istniejących barier legislacyjnych dla procesu inwestycyjnego w sieci szerokopasmowe;
- wdrożenie unijnego zestawu narzędzi usprawniających inwestycje szerokopasmowe (connectivity toolbox) rozumianego jako działania legislacyjne oraz systemowe;
- implementację do polskiego porządku prawnego rewizji dyrektywy kosztowej
W KPO zakłada się. że dzięki planowanym inwestycjom z jego środków na rozwój sieci szerokopasmowych (tj. uwzględniając wyłącznie liczbę gospodarstw domowych objętych inwestycją, nie wliczając gospodarstw domowych będących przedmiotem interwencji podejmowanych w ramach innych źródeł finansowych w latach 2021-2026), liczba gospodarstw domowych, objętych zasięgiem sieci o przepustowości co najmniej:
- 30 Mb/s – wyniesie co najmniej 95 proc.
- 100 Mb/s, z możliwością jej podniesienia do przepustowości gigabitowych – wyniesie co najmniej 80 proc. KPO mówi o dodatkowych 931 tys. gospodarstwach domowych (lokalach mieszkalnych) objętych szerokopasmowym dostępem do Internetu o przepustowości co najmniej 100 Mb/s z możliwością jej modernizacji do prędkości mierzonych w Gb/s.
Nie pada już natomiast stwierdzenie – jak w pierwotnym dokumencie poddanym konsultacjom – że w ramach działania planuje się objęcie 1080 tys. gospodarstw domowych szerokopasmowym dostępem do Internetu.
Bezpośrednie wsparcie skierowane zostanie do przedsiębiorców telekomunikacyjnych, zarówno z sektora MŚP, jak i dużych przedsiębiorców. Ostatecznymi odbiorcami wsparcia są gospodarstwa domowe, instytucje o znaczeniu społeczno-gospodarczym, instytucje publiczne, przedsiębiorcy prowadzący działalność w obszarach interwencji.
Parametry wsparcia ze środków KPO (wysokość pomocy dla pojedynczego projektu lub jej intensywność) będą każdorazowo ustalane indywidualnie dla każdego z obszarów do których kierowane są interwencje, w oparciu o modelowanie kosztowo-przychodowe, tak aby uwzględnić partycypację finansową beneficjentów, przy czym nie wyklucza się wspierania działań na poziomie 100 proc. kosztów kwalifikowalnych projektów w obszarach o trwałej ekonomicznej nieopłacalności z punktu widzenia inwestora komercyjnego, przy czym parametry te będą umożliwiać pozostanie przez beneficjenta środków (przedsiębiorcę telekomunikacyjnego) właścicielem infrastruktury wybudowanej z udziałem wsparcia.
KPO przewiduje też, że 150 mln zł na obsługę programu, w tym na zapewnienie zdolności organizacyjnych, osobowych oraz zaplecza merytorycznego w latach 2021-2026 otrzymają KPRM, Centrum Projektów Polska Cyfrowa i Urząd Komunikacji Elektronicznej.
Według zapisów KPO przygotowanie pierwszej interwencji z tego działania na dofinansowanie projektów budowy sieci szerokopasmowych na obszarach białych NGA powinno mieć miejsce w IV kw. 2021, chociaż przedstawiciele MFiPR czy CPPC mówili wcześniej o I kwartale przyszłego roku
Na II kwartał 2022 r. według powinno nastąpić Wdrożenie unijnego zestawu narzędzi redukujących koszty inwestycji w sieci o bardzo dużej przepustowości (connectivity toolbox)
Natomiast przygotowanie drugiej interwencji KPO na dofinansowanie projektów budowy sieci szerokopasmowych na obszarach białych NGA to IV kwartał 2022 r.
W dokumencie podkreśla się, że wartość inwestycji KPO będzie niższa od oszacowanych potrzeb inwestycyjnych umożliwiających Polsce zrealizowanie celów społeczeństwa gigabitowego do 2025 r. określonych przez Komisję Europejską, stąd założono uzupełniające wsparcie realizacji tych celów ze środków w innych działań. Dlatego też na ten cel będą kierowane dotacje z innych programów (FERC i Fundusz. Szerokopasmowy). I w tej sytuacji koniecznej jest określeni linii demarkacyjnej między tymi i działaniami. Zakłada się więc:
- Finansowanie ze środków KPO interwencji w białych obszarach NGA (tj. w miejscach, w których nie można korzystać z dostępu do Internetu o przepustowości co najmniej 30 Mb/s), które są trwale nierentowne z punktu widzenia inwestycji komercyjnych – dzięki czemu interwencja ze środków KPO przybliży Polskę do wyeliminowania problemu wykluczenia cyfrowego i całkowitego braku dostępu do szybkiego Internetu dla części społeczeństwa.
- Finansowanie ze środków polityki spójności 2021-2027 – alokowanych w programie operacyjnym będącym kontynuacją Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014-2020 (FERC) – interwencji w szarych obszarach NGA (tj. w miejscach, w których nie można korzystać z dostępu do Internetu o przepustowości co najmniej 100 Mb/s) oraz uzupełniająco – w białych obszarach NGA wymagających niższej intensywności wsparcia niż obszary będące przedmiotem interwencji KPO.
- Wsparcie popytu na nowoczesne usługi łączności elektronicznej będzie przedmiotem interwencji ze środków krajowego Funduszu Szerokopasmowego.
