W Sejmie złożony został rządowy projekt ustawy o wypowiedzeniu umowy o wzajemnej ochronie inwestycji pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Republiką Cypru. Potencjalne wypowiedzenie tej umowy nie ma bezpośrednich skutków na podjęte do tej pory na jej mocy procedury prawne. Ma jednak związek z ogólną atmosferą wokół umów o ochronie inwestycji i podejmowanych w związku z nimi sporów prawnych. Jednym z nich jest postępowanie arbitrażowe pomiędzy udziałowcami Sferii a rządem RP.
Potrzeba ustawy o wypowiedzeniu uzasadniana jest przepisami prawa Unii Europejskiej, które co do zasady kwestionuje umowy o ochronie inwestycji zawierane przez państwa członkowskie. Komisja Europejska naciska, by rozwiązały te umowy. Z różnych powodów idzie to opieszale.
Uzasadnienie projektu nie wyjaśnia, dlaczego rząd RP akurat teraz postanowił rozwiązać umowę z Cyprem, skoro podobne umowy wiążą Polskę z większością krajów unijnych. Jak do tej pory umowa została wypowiedziana tylko Portugalii. Jednocześnie Cypr nie jest zainteresowany wypowiedzeniem i prawdopodobnie nie zgodzi się na rezygnację ze standardowej klauzuli, która gwarantuje ochronę inwestycji na kolejne 10 lat po wygaśnięciu umowy o ochronie.
Uzasadnienie ustawy podaje, że na jej mocy cypryjscy inwestorzy wszczęli do tej pory trzy spory arbitrażowe z Polską, z których jeden zakończył się na korzyść rządu RP, a dwa jeszcze trwają. Jednym z nich jest spór w sprawie prawa dysponowania przez Sferię blokiem radiowym z zakresu 850 MHz.
Niejako na marginesie projekt ustawy o wypowiedzeniu wzmiankuje, że do Trybunału Sądowego Unii Europejskiej wystosowane zostało przez sąd niemiecki tzw. pytanie prejudycjalne (rodzaj prośby o opinię), czy wykonanie przez sąd krajowy arbitrażu opartego na umowie o ochronie inwestycji (w tym wypadku między Słowacją i Holandią) nie stanowiłoby naruszenia Traktatu o funkcjonowaniu UE.
Projekt ustawy wspomina również o lokowaniu przez polskich przedsiębiorców spółek holdingowych na Cyprze z powodów podatkowych. Wymieniane są podmioty powiązane m.in. z Multimediami Polska, czy z Hawe. Niemniej nie wydaje się, by to typowy offshoring był powodem podjęcia próby wypowiedzenia umowy o ochronie inwestycji z Cyprem.
